Testosteron to kluczowy hormon determinujący męskie zdrowie fizyczne, psychiczne i seksualne. Jego niedobór nie tylko obniża jakość codziennego funkcjonowania, ale – jeśli pozostaje nieleczony – zwiększa ryzyko poważnych chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu 2, choroby sercowo-naczyniowe czy osteoporoza. W artykule omawiamy, jakie są objawy niedoboru testosteronu, jakie skutki niesie za sobą hipogonadyzm oraz dlaczego wczesna diagnoza ma kluczowe znaczenie dla zdrowia mężczyzny.
1. Niedobór testosteronu – definicja i przyczyny
Niedobór testosteronu, znany również jako hipogonadyzm, diagnozujemy wówczas, gdy stężenie tego hormonu we krwi jest poniżej wartości referencyjnych, a pacjent zgłasza objawy wskazujące na zaburzenia hormonalne.
Z medycznego punktu widzenia wyróżniamy:
- Hipogonadyzm pierwotny – wynikający z uszkodzenia jąder, np. na skutek urazu, infekcji, leczenia onkologicznego.
- Hipogonadyzm wtórny – spowodowany zaburzeniem pracy przysadki mózgowej lub podwzgórza.
- Hipogonadyzm czynnościowy – coraz częstszy w praktyce klinicznej, związany z niezdrowym stylem życia, przewlekłym stresem, otyłością, chorobami przewlekłymi lub niedożywieniem.
Według danych European Association of Urology, nawet 20–30% mężczyzn po 40. roku życia może mieć obniżony poziom testosteronu, z czego znaczna część pozostaje niezdiagnozowana.
2. Objawy niedoboru testosteronu
Seksualne objawy niedoboru testosteronu
Sfera seksualna jest zwykle pierwszą, w której mężczyzna zauważa niepokojące zmiany. Do najczęstszych objawów należą:
- Spadek libido (zainteresowania seksem)
- Zaburzenia erekcji – trudność z osiągnięciem lub utrzymaniem wzwodu
- Rzadsze występowanie porannej erekcji
- Obniżona intensywność orgazmu lub jego brak
- Spadek płodności (oligozoospermia, azoospermia)
Te objawy nie tylko wpływają na życie intymne, ale również obniżają samoocenę i pogarszają relacje partnerskie.
Dowiedz się więcej na temat objawów tutaj: Męska Klinika: objawy niskiego testosteronu
Fizyczne objawy niedoboru testosteronu
Testosteron odpowiada za budowę ciała, siłę mięśni, metabolizm i gęstość kości. Przy jego niedoborze pojawiają się:
- Zwiększona masa tłuszczowa, zwłaszcza w okolicy brzucha
- Utrata masy mięśniowej i siły
- Przewlekłe zmęczenie, spowolnienie regeneracji
- Uderzenia gorąca, potliwość
- Bóle stawów i mięśni
- Spadek gęstości mineralnej kości (osteopenia, osteoporoza)
- Zanik jąder i obniżona jakość nasienia
Z fizjologicznego punktu widzenia organizm staje się mniej wydolny, a codzienne czynności – bardziej męczące.
Psychiczne objawy niedoboru testosteronu
Niski poziom testosteronu wpływa również na układ nerwowy i samopoczucie psychiczne. Objawy mogą obejmować:
- Stany depresyjne i lękowe
- Zaburzenia koncentracji i pamięci
- Obniżenie motywacji i pewności siebie
- Huśtawki nastrojów
- Problemy ze snem i bezsenność
- Chroniczne zmęczenie i brak energii
Zarówno badania kliniczne, jak i obserwacje praktyczne wskazują, że mężczyźni z hipogonadyzmem częściej zmagają się z zaburzeniami nastroju oraz obniżeniem jakości życia emocjonalnego i społecznego.
3. Skutki uboczne nieleczonego hipogonadyzmu
Pozostawienie hipogonadyzmu bez leczenia może prowadzić do:
- Utraty płodności
- Znacznego pogorszenia jakości życia seksualnego
- Chorób metabolicznych, takich jak cukrzyca typu 2
- Otyłości brzusznej i insulinooporności
- Chorób serca i układu krążenia
- Zmniejszenia gęstości kości i osteoporozy
- Ryzyka rozwoju anemii oraz zespołów otępiennych (w tym choroby Alzheimera)
Zaniedbanie objawów może skutkować pogłębianiem się problemów psychicznych, co w konsekwencji prowadzi do izolacji społecznej, obniżenia produktywności i braku satysfakcji z życia.
4. Testosteron a jakość życia – dlaczego warto się leczyć?
Dobrze dobrana terapia zastępcza testosteronem (TRT) może przynieść szereg korzyści zdrowotnych:
- Poprawę libido i funkcji seksualnych
- Wzrost energii i lepszą tolerancję wysiłku
- Przyrost masy mięśniowej i spadek tkanki tłuszczowej
- Poprawę nastroju, koncentracji i jakości snu
- Wzrost pewności siebie i motywacji do działania
Zgodnie z publikacją Drugs in Context (2022), długoterminowa terapia testosteronem znacząco zmniejsza zmęczenie i poprawia jakość życia u mężczyzn z hipogonadyzmem.
Zauważyłeś objawy niedoboru testosteronu?
Nie ignoruj ich. Pierwszym krokiem jest diagnostyka laboratoryjna – oznaczenie poziomu całkowitego i wolnego testosteronu, LH i FSH oraz wykonanie prostego testu ADAM, który może wstępnie potwierdzić hipogonadyzm. W Męskiej Klinice pacjent może wysłać zgłoszenie z wynikami badań, które w 24h zostanie poddane bezpłatnej analizie, aby zweryfikować, czy w danej sytuacji leczenie hormonalne TRT/HTZ będzie najlepszym rozwiązaniem.
Źródła:
- Lunenfeld B. et al. Recommendations on the diagnosis, treatment and monitoring of hypogonadism in men.
- Traish A.M. et al. Testosterone deficiency: clinical significance and management.
- de Almeida Ferreira M, Mendonça JA. Long-term testosterone replacement therapy reduces fatigue in men with hypogonadism. Drugs Context. 2022.
